Diagnostyka funkcjonalna służy zarówno pacjentom wracającym do sprawności po chorobie lub urazie, by rehabilitacja przebiegła skutecznie oraz sprawnie, jak i osobom zdrowym, zwłaszcza sportowcom, którzy dzięki ocenie funkcjonalnej mogą uniknąć kontuzji, ćwiczyć bardziej świadomie oraz osiągać lepsze wyniki. Jak przebiega taka ocena i które przyrządy warto wykorzystać? Odpowiadamy w artykule.
Ocena funkcjonalna pacjenta – kiedy jest potrzebna?
Diagnostyka funkcjonalna w fizjoterapii pozwala rozpoznać problemy z narządami ruchu, ale też ocenić formę organizmu całościowo. Służy więc ona stworzeniu zaleceń w przypadku powrotu do zdrowia i sprawności np. po chorobie lub urazie, ale powinna być również elementem profilaktyki oraz odpowiedzialnego podejścia do aktywności fizycznej i sportu. Dzięki wcześniejszemu rozpoznaniu błędnych wzorców ruchu lub potencjalnych przeciążeń, można odpowiednio chronić zagrożone struktury i zminimalizować ryzyko wielu kontuzji.
Diagnostykę funkcjonalną w fizjoterapii trzeba przeprowadzić, nawet jeśli wiadomo, z jakim problemem pacjent się mierzy (np. po jakiej jest kontuzji i z czym ma problemy). Pozwala ona bowiem sprawdzić precyzyjnie potrzeby danej osoby i dostosować terapię do jej możliwości i oczekiwań.
Zgodnie z wytycznymi Krajowej Rady Fizjoterapeutów* badanie funkcjonalne składa się z takich elementów jak:
- wywiad,
- badanie i analiza ruchu (chodu, biegu, wyskoku), postawy, kształtu oraz ułożenia ciała,
- testy i pomiary.
Dodatkowo, w razie potrzeby, można przeprowadzić diagnostykę różnicową. Dopiero na tej podstawie specjalista może sformułować dokładne wnioski i stworzyć plan fizjoterapii.
Diagnostyka funkcjonalna w fizjoterapii – przydatne sprzęty
Ocena funkcjonalna pacjenta może obejmować różne zadania, czynne lub bierne, sprawdzające ruch zarówno ilościowo (zakres, siłę), jak i jakościowo (np. płynność).
Wiele z tych podstawowych testów nie wymaga użycia sprzętu, ale do niektórych mogą przydać się dodatkowe pomoce. Co więc warto mieć podczas oceny funkcjonalnej?
- Goniometr – do pomiaru ruchomości stawów,
- dynamometr – inaczej siłomierz, sprężynowy lub hydrauliczny, do pomiaru siły rąk,
- kamerton – przydatny do diagnostyki laryngologicznej i neurologicznej,
- inklinometr – do pomiaru krzywizn ciała,
- młotek neurologiczny – do wywoływania odruchów neurologicznych,
- radło Wartenburga – służy do oceny czucia powierzchownego i bólu na przebiegu nerwu,
- aparat do EMG – dostarcza wskaźników o poziomie aktywacji mięśniowej, pozwala na pomiar biologicznego sprzężenia zwrotnego.
Czasem wykorzystać można też urządzenia, które i tak posiada się w gabinecie, a które pozwolą uważniej przyjrzeć się kluczowym cechom ruchu pacjenta. Mogą to być między innymi:
- trenery równowagi, zarówno w postaci poduszek równoważnych, jak i drewnianych dysków – do testu chodzenia po różnych powierzchniach oraz nierównym terenie,
- step – do sprawdzenia możliwości omijania przeszkód czy wchodzenia na stopień,
- bieżnia – pozwoli dobrze przyjrzeć się chodowi pacjenta nawet w niewielkim pomieszczeniu, a także przeprowadzić próbę wysiłkową,
- taśmy rehabilitacyjne – do oceny ruchu czynnego, z oporem,
- piłki rehabilitacyjne i gimnastyczne – podczas testu pracy różnych partii mięśni,
- piłki lekarskie – na przykład w celu oceny podnoszenia i przenoszenia przedmiotów.
Większość wymienionego powyżej sprzętu nie jest niezbędna, by zapewnić pacjentowi właściwą opiekę – mogą one jednak ułatwić pracę fizjoterapeuty oraz pokazać precyzyjne wyniki, które pozwolą pacjentowi obserwować wymierne efekty jego pracy.
* Zamieszczone w dokumencie: Wytyczne Krajowej Rady Fizjoterapeutów do udzielania świadczeń zdrowotnych z zakresu fizjoterapii i ich opisywania w dokumentacji medycznej, Uchwała nr 142/I KRF Krajowej Rady Fizjoterapeutów z dn. 1 marca 2018 r.
Źródło tekstu: https://www.bardomed.pl/blog/porady-eksperta/badanie-funkcjonalne-kiedy-je-przeprowadzac-i-z-jakiego-sprzetu-korzystac/